18 maart 2021

Het Alcoholslot

Rijden onder invloed strenger aangepakt met alcoholslot. Een alcoholslot is een toestel dat verbonden is met een ontstekingsmechanisme van de wagen. Het voertuig zal enkel kunnen worden gestart wanneer het systeem een alcoholconcentratie vaststelt onder 0,09 milligram per liter uitgeademde alveolaire lucht of 0,2 promille.

Met de wet van 12 juli 2009 werd het alcoholslot ingevoerd waardoor artikel 37/1 toegevoegd werd aan de Wegverkeerswet. Naast de wet van 12 juli 2009 zijn er nog drie Koninklijke Besluiten van 26 november 2010 die een verdere invulling hebben gegeven aan het alcoholslot, met name het KB van 26 november 2010 betreffende de technische specificaties van de alcoholsloten bedoeld in artikel 61sexies van de wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer, het KB van 26 november 2010 betreffende de installatie van het alcoholslot en het omkaderingsprogramma en het KB van 26 november 2010 tot wijziging van het koninklijk besluit van 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs.

Mits de inwerkingtreding van artikel 37/1 Wegverkeerswet kreeg de rechter de mogelijkheid om een alcoholslot op te leggen bij alcoholovertredingen vanaf 0,8 promille (0,35 milligram per liter uitgeademde alveolaire lucht), bij dronkenschap en bij recidive met lagere promillages. De rechter kiest dan naar eigen beoordeling of het aangewezen is om in een specifieke situatie een alcoholslot op te leggen.

Ingevolge artikel 10 van de wet van 6 maart 2018 ter verbetering van de verkeersveiligheid werd artikel 37/1 Wegverkeerswet gewijzigd. De doelstelling van de wetgever was duidelijk, met name dat het alcoholslot de regel wordt voor alle bestuurders die worden gecontroleerd met een hoge alcoholconcentratie. De wijziging van artikel 37/1 Wegverkeerswet houdt een verstrenging in.

Vóór de wetswijziging was het opleggen van een alcoholslot een mogelijkheid, facultatief. Sinds de wetswijziging zijn er twee situaties waarin een veroordeling tot het gebruik van een alcoholslot verplicht is. Enerzijds bestuurders met een alcoholintoxicatie van minstens 1,8 promille (of 0,78 milligram per liter uitgeademde alveolaire lucht) en anderzijds zware recidivisten met tweemaal minstens 1,2 promille (of 0,50 mg/l uitgeademde alveolaire lucht) binnen de drie jaar.

Doch werd er een mogelijkheid voorzien voor de rechter om af te wijken van de verplichting om een alcoholslot op te leggen voor bestuurders met een alcoholintoxicatie minstens 1,8 promille (of 0,78 mg/l uitgeademde alveolaire lucht). Indien de rechter beslist om uitzonderlijk geen alcoholslot op te leggen bij bestuurders met een alcoholintoxicatie van minstens 1,8 promille moet hij die redenen uitdrukkelijk vermelden en motiveren.

Het Hof van Cassatie oordeelde in zijn arrest d.d. 7 januari 2020 dat die redenen door de wetgever niet gespecifieerd of beperkt zijn tot welbepaalde gevallen zoals alcoholverslaving. Aldus bepaalt de rechter vrij de redenen op grond waarvan hij de hier bedoelde veiligheidsmaatregel niet oplegt.

Indien de maatregel van het alcoholslot wordt opgelegd, wordt de geldigheid van het rijbewijs beperkt tot motorvoertuigen die uitgerust zijn met een alcoholslot. 

De rechter kan een uitzondering voor het alcoholslot voor een bepaalde categorie voertuigen toestaan. De uitsluiting kan niet gebeuren voor het voertuig waarmee de overtreding is begaan. De rechter wordt verplicht om uitdrukkelijk te motiveren om welke reden hij een beperking van de uitsluiting noodzakelijk acht. Hierbij kunnen we denken aan een professionele vrachtwagenchauffeur die voor zijn werk met een vrachtwagen dient te rijden en om ervoor te zorgen dat deze persoon zijn job niet dreigt te verliezen. In dat geval kan de rechter een uitsluiting voorzien voor het voertuig voor zover de overtreding niet met een vrachtwagen werd begaan.

Het alcoholslot kan door de rechter worden opgelegd voor een periode van één jaar tot hoogstens drie jaar of levenslang. Vóór de inwerkingtreding van de nieuwe wet, was het mogelijk om de maatregel op te leggen voor een periode van vijf jaar. Uit een evaluatie van het VIAS Instituut bleek dat de deelnemers een periode van vijf jaar demotiverend lang vonden omwille van de praktische inspanningen en de kostprijs.

Indien de betrokkene veroordeeld is tot een alcoholslot, kan de rechter de geldboete in mindering brengen met de volledige of gedeeltelijke kosten van de installatie en het gebruik van een alcoholslot in een voertuig evenals de kosten van het omkaderingsprogramma, zonder dat ze minder dan 1 EUR mag bedragen.

Indien de betrokkene daarentegen, de maatregel niet aanvaard en dus niet wil overgaan tot installatie van het alcoholslot, is er sprake van een feitelijk verval van recht tot sturen omdat de betrokkene dan niet meer over zijn rijbewijs beschikt. Het verval van recht tot sturen is gelijk aan de periode waarin de betrokkene in principe met een alcoholslot had moeten rijden.

Men kan er dus voor kiezen het alcoholslot niet te installeren maar dan mag men niet rijden gedurende de gehele duur van de periode die door de politierechter werd uitgesproken.

Nadat de veroordeling tot een alcoholslot in kracht van gewijsde is getreden, zal enerzijds het Openbaar Ministerie een kennisgeving bezorgen aan de persoon die gedagvaard werd. De datum waarop de kennisgeving verstuurd wordt is een belangrijk element voor de periode van 30 dagen. Diezelfde datum is tevens ook de startdatum van het omkaderingsprogramma. In de kennisgeving wordt de uiterlijke datum vermeld waarop het alcoholslot moet geïnstalleerd worden en het rijbewijs ingediend moet worden. De installatie van een alcoholslot gebeurt door een erkend dienstencentrum. Dit dienstencentrum zal op periodieke wijze de beklaagde controleren. De gegevens worden door dit dienstencentrum uitgelezen.

Anderzijds zal de betrokkene van de FOD Financiën een betalingsuitnodiging voor de geldboete ontvangen. Als de rechter toestond de kosten van het alcoholslot in mindering te brengen van de geldboete, dient de betrokkene zo snel mogelijk contact op te nemen met het kantoor van Financiën, om een afbetalingsplan af te spreken. Het is voor de betrokkene gunstiger indien hij eerst de kosten van het alcoholslot betaalt (toestel, installatie, downloads van gegevens, omkaderingsprogramma,…) en de nodige bewijsstukken daarvan bezorgt aan Financiën. Enkel op die manier zal de openstaande geldboete door FOD Financiën worden verminderd.

Indien FOD Financiën niets verneemt van betrokkene en de bewijsstukken (betalingsbewijzen en installatie van het alcoholslot) niet ontvangt, blijft de geldboete die door de rechter werd opgelegd volledig verschuldigd en moet die onmiddellijk worden betaald. Bij gebrek aan spontane betaling of een afbetalingsplan, gebruikt FOD Financiën middelen van gedwongen tenuitvoerlegging om de betaling van de geldboete af te dwingen. Indien de betrokkene eerst de geldboete aan FOD Financiën zou betalen en pas nadien de kosten van het alcoholslot (toestel, installatie, downloads van gegevens, omkaderingsprogramma,…), kan de geldboete nadien door FOD Financiën worden terugbetaald.

Indien de betrokkene hetzij de voorwaarden van het omkaderingsprogramma niet naleeft, hetzij een motorvoertuig bestuurt waarvoor een rijbewijs vereist is en dat niet uitgerust is met het opgelegde alcoholslot, zal het Openbaar Ministerie hieromtrent o.a. ingelicht worden respectievelijk door het dienstencentrum en de politie bij wegcontroles. Deze overtredingen worden bestraft met een gevangenisstraf van vijftien dagen tot twee jaar en met een geldboete van 500 euro tot 2000 euro (te vermeerderen met de opdeciemen, zijnde te vermenigvuldigen met 8 (in 2021) of met een van die straffen alleen en met het verval van het recht tot het besturen van een motorvoertuig (rijverbod) voor een periode die ten minste even lang is als de periode waarin de geldigheid van het rijbewijs werd beperkt conform artikel 37/1 §4 Wegverkeerswet.

De verstrenging door artikel 10 van de wet van 6 maart 2018 van artikel 37/1 Wegverkeerswet biedt (uitzonderlijk) aan de politierechter een discretionaire bevoegdheid voor bestuurders met een alcoholintoxicatie van minstens 1,8 promille, bij alcoholovertredingen vanaf 0,8 promille, bij dronkenschap en bij recidive met lagere promillages. Bij zware recidivisten met tweemaal minstens 1,2 promille binnen de drie jaar, wordt de rechter verplicht om een alcoholslot op te leggen.

Wie gedagvaard wordt voor de politierechtbank kan best zo snel mogelijk contact opnemen met ons kantoor voor juridische bijstand. Indien dit voorzien is in uw verzekeringspolis, hebt u recht op gratis bijstand van een advocaat. De verzekering neemt in dat geval de kosten en erelonen ten laste (hoofdsom en niet-recupereerbare btw). Wij vragen dit voor u na bij uw verzekering, na ontvangst van uw dagvaarding en verzekeringsgegevens, waaronder uw polisnummer en de gegevens van de wagen waarmee de overtreding gebeurd zou zijn.

Céline Libert & Barbara Wydooghe